Rusiya qazı məsələsi Ermənistanda yenidən gündəmə gəlib. Aprelin 6-da Ermənistan Baş naziri Nikol Paşinyanın Rusiya Prezidenti Vladimir Putin ilə telefon danışığı baş tutub. Tərəflər Ermənistana təbii qazın verilməsi ilə bağlı məsələləri müzakirə ediblər.

 

“Covid-19 epidemiyası ilə mübarizə üçün atılan addımlar haqqında məlumat mübadiləsi edildi. Qeyd olundu ki, hər iki ölkədə vəziyyət tamamilə nəzarətdədir. Paşinyan Ermənistandan Rusiyaya yük daşımalarının fasiləsiz həyata keçirilməsini təmin etmək üçün atdığı addımlara və “Rospotrebnadzor” ilə səmərəli əməkdaşlığa görə Rusiya tərəfinə təşəkkür edib. Tərəflər Avrasiya Ali Şurasının xüsusi iclasının video konfrans vasitəsilə çağırılması ideyasını dəstəkləyiblər. Həmsöhbətlər həm ikitərəfli formatda, həm də AİƏT çərçivəsində daimi təmasların qurulmasının vacibliyini vurğulayıblar”, - deyə Ermənistan hökumətinin açıqlamasında bildirilir.
  Bir neçə gün əvvəl məlum oldu ki, erməni tərəfinin təşəbbüsü ilə Belarus prezidenti ilə Ermənistan Baş naziri arasında telefon danışığı baş tutub. Lukaşenko və Paşinyan hazırkı çətin şəraitdə mövcud iqtisadi vəziyyəti müzakirə edərək, ciddi problem və çətinlikləri qeyd ediblər. Belarus və Ermənistanın Rusiyadan idxal edilən karbohidrogenlərin qiymətləri barədə fikir mübadiləsi aparıblar. Lukaşenko və Paşinyan təbii qaz qiymətlərinin yüksək səviyyədə olduğunu qeyd edərək bunun qlobal səviyyəyə və ümumilikdə vəziyyətə uyğun olmadığını qeyd edib.
  Belarus Prezidenti və Ermənistan Baş naziri inkişaf etməkdə olan iqtisadi problemləri müzakirə etmək üçün AİƏT liderlərinin görüşünün mümkünlüyünü müzakirə ediblər. Avrasiya İqtisadi Birliyinin rəhbəri olaraq Aleksandr Lukaşenko belə bir toplantı keçirmək təşəbbüsü ilə çıxış etmişdi. Belarus lideri ən yüksək səviyyədə ətraflı müzakirə tələb edən təcili məsələlərin vacibliyini vurğulamışdı. Belarus Prezidenti AİƏT Şurasının sədri Mixail Myasnikoviçə bu məsələni hər bir tərəflə birlikdə işləməyi və müzakirə olunan mövqelərini ona çatdırmağı tapşırıb. Dövlət başçıları razılıq versələr, Belarus tərəfi nümayəndə heyətinin hər bir üzvünün tam təhlükəsizliyini təmin edərək iclasın yalnız dar bir formatda keçirilməsini təklif edəcək.
    Bununla Paşinyan və Lukaşenko Rusiya qazının yüksək qiymətindən şikayətlənərək bunun dünya səviyyəsinə və vəziyyətə uyğun olmadığını düşünürdülər.
    Üstəlik, Rusiya Ermənistan və Belarusun tərəfdaş, strateji müttəfiq ölkələr hesab olunur. Ancaq Rusiyanın maraqları diktə etdiyi kimi, Moskva, məsələn, İtaliya və ABŞ kömək etməyə üstünlük verir.

Bəs Paşinyan niyə Ermənistanın narazılığını Belarus rəhbərləri ilə ictimaiyyətə açıq təqdim etməyi üstün tutdu?
    Qeyd etmək lazımdır ki, Lukaşenko mütəmadi olaraq Rusiyanın müxtəlif məsələlərdə siyasətindən şikayətlənir. Zaman zaman tənqidin dozasını artırır və ya azaldır, sonra Putinlə görüşür, isti qucaqlayır və növbəti Rusiya-Belarusiya “gərginliyi” keçmişdə qalır.
    Yəni Paşinyan, Rusiya ilə müntəzəm problemlər yaşayan Belarus lideri ilə birlikdə Kremldən şikayət etmək məsələsində manipulyasiya etdi.
    Bu məsələ, artıq təkcə Ermənistan-Rusiya qaz məsələsini deyil, həm də Ermənistan-Rusiya münasibətlərinə aiddir. Qaz qiymətindəki artımdan bir neçə ay əvvəl danışılmışdı, buna görə Ermənistanın nə qazandığı və nə itirdiyini hesablamağa dəyməz. Ermənistan hakimiyyətinin bu hesablamanı aparıb-aparmadığı məlum deyil.
    Artıq məlum idi ki, Paşinyanın müavini Mher Qriqoryan “Qazprom”un İdarə Heyətinin sədri Aleksey Millerə hökumət adından Ermənistana tədarük olunan qazın qiymətinin dəyişdirilməsi ilə bağlı yeni danışıqlara başlamaq üçün məktub yazmışdı.
    “Artıq aydındır ki, koronavirusun nəticələri ölkələrimizin sosial-iqtisadi inkişafına mənfi təsir göstərəcək və bu da enerji istehlakının azalmasına səbəb olacaq. Əlbəttə ki, biz istehsal və istehlakın artımını hər şəkildə stimullaşdıracağıq, lakin bu tədbirlərin effektivliyi üçün rəqabət mühitinin təmin edilməsi lazımdır. Hamımız başa düşürük ki, Ermənistanda qazın qiyməti bu mənada çox vacibdir. Həm də başa düşürük ki, ölkələrimiz arasındakı dostluq münasibətlərinin miqyası və səviyyəsi ölkələrimizin davamlı inkişafı üçün, o cümlədən ticarət və iqtisadi əməkdaşlıq üçün sistemli əhəmiyyət kəsb edən məsələləri qaldırmağa və müzakirə etməyə imkan verir”, - deyə məktubda deyilir.
    Məktubda o, eyni zamanda vurğulayıb ki, enerji bazarlarında mövcud proqnozlar və mövcud vəziyyət, o cümlədən dünya bazarlarında neft və qaz qiymətləri nəzərə alınmaqla, Ermənistan hökuməti Ermənistana verilən qazın qiymətinin dəyişdirilməsi ilə bağlı yeni danışıqlara başlamağı məqsədəuyğun hesab edir.  
“Xüsusilə, Ermənistan-Gürcüstan sərhəddində min kubmetr üçün qaz tarifinin azaldılması, həmçinin qazın milli valyuta ilə ödənilməsi qaydasının yaradılması barədə müzakirələrin aparılmasını məqsədəuyğun hesab ediriik”, - deyə məktubda deyilir.
    Paşinyanın narazılığı və müavininin məktubuna dərhal Rusiya tərəfindən ildırım sürətli cavab verilib. “Qazprom Armenia” QSC qaz tariflərinin müəyyənləşdirilməsi və ya yenidən baxılması və Dövlət Xidmətləri Tənzimləmə Komissiyasına müraciət edilməsi barədə ER İctimai Bildirişlərinin rəsmi saytında elan yerləşdirdi. Bu açıqlamaya görə, “Qazprom Armenia” 1 iyul 2020-ci il tarixindən istehlakçılar üçün təbii qazın qiymətini 36% artırmaq niyyətindədir. Ailə və ya sosial yardım almaq hüququ olan istehlakçılar üçün ildə 600 kubmetrədək satılan təbii qaz hər 1000 kubmetr təbii qaz üçün mövcud tarif 100.000 dramdır. “Qazprom Armenia” tarifin 135 909.6 dram olmasını təklif edir. Bununla yanaşı, şirkət ayda 10.000 kubmetr istehlak edənlərə satılan qazın qiymətini indiki 139.000 dram əvəzinə hər 1000 kubmetr üçün 135909.6 dram təklif etməklə müəyyən qədər azaltmağı planlaşdırır.  
Paşinyanın Lukaşenko fonunda Rusiyanın siyasətindən açıq narazılığına cavab olaraq, qazın qiymətinin qalxması ilə bağlı bir ictimai cavab gəldi. Qalanları yenidən danışıqlar masasına keçəcəklər.
    Maraqlıdır ki, Ermənistan-Belarus narazılığından bir-iki gün sonra, aprel ayında Belarusun Rusiyadan bir barrel üçün 4 dollar dəyərində 2 milyon ton neft almağı planlaşdırdığı barədə məlumat yayılıb.
    Mediada yayılan məlumatlara görə, Belarusun Baş naziri Sergey Rumas belə deyib: “Bu gün hesab edirəm ki, “Belnevtokim” şirkəti Rusiya şirkətləri ilə apreldə neft tədarükü ilə bağlı danışıqları başa çatdıracaq”.
    BELTA agentliyinin məlumatına görə, Rumas, Rusiya neft şirkətləri tərəfindən çatdırılmanın əlavə ödəniş olmadan həyata keçiriləcəyini təsdiqləyib.
    “Hökumətimiz Rusiya neftini əlavə ödəmələr olmadan almaq istiqamətində sərt və ardıcıl siyasət aparır. Bu sərt dirənişin nəticəsi, aprel ayında Rusiyadan bir barel üçün 4 dollar dəyərində neft alacağımız qiymətdir”, - deyə baş nazir əlavə edib.
    Aqil Məmmədov
Ordu.az